Bàn
về chủ đề chống "tự diễn biến" và "tự chuyển hóa"
Nguyễn An Dân gửi cho BBC từ Sài Gòn
- 12 tháng 10 2016
Tổng Bí thư Đảng Cộng
sản Nguyễn Phú Trọng cảnh báo về "tự diễn biến"
Hội Nghị Trung Ương 4 diễn ra tại Hà Nội đang bàn nhiều vấn đề mà
theo diễn văn khai mạc của Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng thì quan trọng nhất là
chống "tự diễn biến" và "tự chuyển hóa".
Lâu nay Đảng đã đưa hai vấn đề này ra trong lý luận củng cố Đảng
nhưng theo thời gian thì vấn đề có vẻ ngày càng trầm trọng khi hôm nay xuất
hiện cụm từ bổ sung là "có thể gây ra những hậu quả khôn lường".
Đảng Cộng sản Việt Nam là một đảng chính trị, nên có lẽ hậu quả
khôn lường ghê gớm nhất mà tổng bí thư cảnh báo là "vỡ Đảng" chăng ?
Chữ "tự" trong hai vế nói lên vấn đề xuất phát từ chính
nội bộ đảng chứ không phải từ phương trời Âu Mỹ hay từ "các thế lực thù
địch", nên việc chỉ ra nguyên nhân nguồn gốc của nó là cái quan trọng.
Dân
tộc đa nguyên và thể chế nhất nguyên
Do điều kiện lịch sử, dân tộc Việt thời kỳ hiện đại hình thành hai
tư duy lớn là chống Cộng (ủng hộ quốc gia VNCH) và theo Cộng (ủng hộ quốc gia VNDCCH)
và một tư duy đứng giữa hai khối này, không theo tư duy nào.
Tư duy đứng giữa này chú trọng phát huy nội lực và tìm kiếm con
đường dân chủ-phát triển dân tộc, như học thuyết của phong trào quốc gia cấp
tiến, giáo lý đạo Phật giáo Hòa hảo... là những ví dụ (tạm gọi là thành phần thứ
ba - tư duy dân chủ để phát triển đất nước và dân tộc hùng mạnh mà không phải
dựa theo Trung Quốc hay Mỹ).
Do đặc điểm chính trị, quốc gia Việt Nam trước 1975 chia làm hai
vùng lãnh thổ, vùng miền Bắc mang đặc trưng dân chủ XHCN, và vùng miền Nam mang
đặc trưng dân chủ của tư bản.
Trên vùng lãnh thổ VNCH, do nó khuyến khích dân chủ theo giá trị
chung của nhân loại, nên nó cũng đồng thời cưu mang thành phần thứ ba.
Sau sự kiện đất nước thống nhất 1975 dẫn đến dân tộc ly tán. Chính
quyền CHXHCNVN chỉ chấp nhận dân chủ XHCN, đàn áp và thủ tiêu tất cả những tư
duy dân chủ khác, dẫn đến một bộ phận dân tộc phải bỏ nước ra đi, phát tán
khắp nơi trên thế giới.
Đảng CSVN tuy thống nhất được lãnh thổ đất nước, nhưng không thể
thống nhất tư duy dân tộc (vì quan điểm sai đưa đến cách làm sai).
Thống nhất tư duy dân
tộc là điều cần làm
Hệ quả tất nhiên là về hình thức và trên bề mặt thì đất nước có vẻ
nhất nguyên (vì thể chế bắt buộc) nhưng sóng ngầm đa nguyên tồn tại (trong tâm
tưởng người ở lại và người ra đi).
Từ một đất nước vốn tự nhiên là đa nguyên, Đảng CSVN tạo dựng ra
thể chế gò ép đất nước vào nhất nguyên, nhưng rồi theo thực tế tiến bộ và mở
cửa, xã hội lại tự nhiên quay về thực tế đa nguyên, dù Đảng vẫn cố gò ép cho nhất
nguyên bằng chuyên chính vô sản.
Xã
hội đa nguyên và thể chế đa nguyên
Từ nhất nguyên về kinh tế và chính trị (hoàn toàn phải theo tư duy
cộng sản-XHCN), thể chế đã phải chấp nhận cải cách để đất nước tồn tại, với cái
mốc là 10 năm/một lần thay đổi.
Mốc 1975-1985 - nhất nguyên về kinh tế và chính trị
Mốc 1985-1995 - mở cửa kinh tế bang giao phương tây, tiến lên nhanh đa nguyên
về kinh tế, nhưng vẫn nhất nguyên về chính trị
Mốc 1995-2005 - bình thường hóa quan hệ với Mỹ và Phương Tây, cho Việt kiều tự
do về nước, mở cửa cho internet... triệt để đặt nền móng vững chải cho đa nguyên
về kinh tế và từ đó, tạo môi trường cho đáy tầng xã hội phát triển trở lại đa
nguyên về chính trị (trên cái nền ngầm âm ỉ bị đè nén từ trước) trong khi trên
mặt tầng quyền lực vẫn nhất nguyên (một đảng).
Mốc 2005-2015 - tiến tới xóa bỏ hẳn cái đuôi định hướng XHCN trong kinh tế thị
trường, chấp nhận tư duy đa nguyên hoàn toàn về kinh tế.
Trong đảng hình thành các phe phái tư bản thân hữu, thân phương
Tây, các nhóm hoàng tử, thái tử đảng đi Tây học về cầm nắm quyền lực ngày càng
gia tăng về số lượng và nắm giữ các vị trí quan trọng dẫn đến đa nguyên về tư
duy quản lý xã hội trong đảng
Đảng gọi nó là tự diễn biến và tự chuyển hóa, còn tôi gọi nó là đa
nguyên trong Đảng.
Về xã hội, án tù cho các khối quần chúng kêu gọi đa nguyên nhẹ đi,
những nhà hoạt động dân chủ có lòng yêu nước chân chính, có tầm và có tâm thì dù
không chấp nhận ý thức hệ XHCN (cả trong lẫn ngoài nước) ít bị báo Đảng
"đánh hội đồng tư tưởng" hơn (tiền đề để đi đến việc Đảng, hay ít nhất
một bộ phận tiến bộ trong Đảng, chấp nhận lòng yêu nước chân chính dù khác biệt
ý thức hệ).
Tôi gọi nó là chấp nhận đa nguyên trong việc bày tỏ lòng yêu nước
chân chính và vì tiến bộ đất nước.
Tư duy cộng sản và cộng hòa trong quần chúng trong nước cũng xóa
nhòa ranh giới triệt để, các thành phần có liên quan đến thể chế cộng sản miền bắc
và cộng hòa miền nam đã chung sống, giao lưu ngày càng thân thiện và hòa đồng
hơn.
Như vậy, theo chu kỳ tiệm tiến bắt buộc phải thay đổi (vì thực tế
thay đổi), trong 10 năm tới sẽ là giai đoạn hai của đa nguyên về chính trị.
Liệu xã hội Việt Nam
sẽ có giai đoạn 'Đổi mới 2'?
Giai đoạn 'Đổi mới 2'
Tôi dự đoán 2016-2026, sẽ là giai đoạn xã hội và thể chế tiến tới
đa nguyên về chính trị bền vững để tạo tiền đề cho chuyển hóa chính trị quốc
gia.
Ngay trong Đảng cũng đã bàn tán, người ta gọi nó là "Đổi mới
2", và nó là một xu thế được phát triển từ thực tế vận động của xã hội và
thể chế, không ai có thể ngăn cản vì nó đến theo thực tế phát triển chung.
Kèm theo đó là vấn đề đa phương hóa về ngoại giao quốc phòng với
nhiều nước từ đủ các phương trời Âu-Á-Mỹ…để đề kháng với sự bành trướng của
Trung Quốc. Đa phương hóa thì tất yếu phải đa nguyên hóa trong hàng ngũ cán bộ đảng
viên thực thi công vụ.
Quần chúng thì đơn giản hơn, họ vận dụng mở rộng thuyết nhu cầu
Maslow để lý giải con đường đi từ no đủ trong bao tử sẽ đi đến đa nguyên trong
tư duy chính trị của họ. Chiến lược "dùng kinh tế để chuyển hóa chính
trị" mà tư bản áp dụng ở Việt Nam từ khi bỏ cấm vận đến nay đã bắt đầu ra
hoa kết quả.
Như vậy có thể thấy rõ xu hướng đa nguyên hóa, "tự diễn
biến" và "tự chuyển hóa" là quy luật bắt buộc phải đến trong thể
chế và xã hội khi đã đa nguyên về kinh tế và ngoại giao-quốc phòng, rồi từ đó
xã hội-thể chế tác động qua lại để nâng cao nhau, là quy luật tất yếu. Chúng ta
có thể chống lại pháp luật, nhưng không ai có thể chống lại quy luật.
Thành ra e rằng cuộc chống "diễn biến và chuyển hóa" này
của đảng là rất gian nan và hiệu quả ít ỏi.
Nhà
nước pháp quyền hay nhà nước pháp trị ?
Theo nghị quyết của Đảng thì thể chế sẽ phát triển theo mô hình
nhà nước pháp quyền XHCN với kinh tế thị trường đa thành phần.
Nghĩa là chấp nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, không chấp
nhận đa đảng (dù đã có đa nguyên như chứng minh ở trên) dựa trên nền tảng nhà nước
pháp quyền (rule by law), trong đó vai trò của hành pháp, lập pháp, tư pháp có
sự chia tách nhưng được quản lý thống nhất theo định hướng của Đảng.
Theo nghị quyết của
Đảng thì thể chế sẽ phát triển theo mô hình nhà nước pháp quyền XHCN với kinh
tế thị trường đa thành phần. Tư duy này dẫn đến thực tế là vừa chấp nhận hình
thành đa nguyên nhưng lại vừa không công nhận đa nguyên và không ngừng chống
lại nó (vì không thể để đa đảng).
Tư duy này dẫn đến thực tế là vừa chấp nhận hình thành đa nguyên
nhưng lại vừa không công nhận đa nguyên và không ngừng chống lại nó (vì không
thể để đa đảng). Thành ra từ đó dẫn đến mâu thuẫn nội tại khi xây dựng thể chế
và quản lý quyền lực (theo hướng tích cực cho đất nước).
Các vấn đề nói trên chính là những sự lúng túng và đưa đến nhiều
"nguy cơ" mà Hội Nghị Trung Ương 4 đang bàn cách khắc phục, nhưng
khắc phục có được không khi những vấn đề này nảy sinh chính từ trong bản chất
định hướng nhà nước pháp quyền XHCN.
Tôi nghĩ rằng có lẽ Đảng nên thay đổi mô hình thể chế theo dân chủ
pháp trị, thay pháp quyền (rule by law) bắng pháp trị (rule of law), và chấp
nhận đa nguyên chính trị song song với đa nguyên kinh tế để vừa phù hợp với
chính lý luận Mác xít (chính trị phải phù hợp kinh tế, hay kinh tế quyết định chính
trị) vừa phù hợp thực tiễn hiện nay và tương lai của Việt Nam một khi đa nguyên
là bản chất của mọi xã hội.
Bài phản ánh quan điểm và văn phong của người viết, hiện sống ở
TP HCM.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment